การปลูกกล้วยเป็นวงกลม (Banana Circle)

การเลือกรูปแบบ (pattern) เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ปู่บิลสอนไว้  โดยการปลูกพืชเป็นวงกลมได้ผลดีกับกล้วย มะละกอ และมะพร้าว  แต่ที่นิยมกันก็คือกล้วย หรือ Banana Circle ซึ่งเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งในการทำงานหลายฟังก์ชัน  ก่อนอื่นขออนุญาตลงรายละเอียดสำหรับเพื่อนๆ ที่ยังไม่มีเวลาไปแปลข้อมูลในเวปต่างประเทศ ขั้นตอนจะมีคร่าวๆ ดังนี้
1. เลือกสถานที่  ความจริงอยู่ตรงไหนก็ได้ แต่ถ้าเราจะใช้น้ำทิ้งจากครัวเรือนมาเป็นแหล่งน้ำของ Banana Circle ก็ควรจะอยู่ใกล้กับจุดน้ำทิ้ง
2. ขุดหลุมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-3 เมตร ลึกประมาณ 50-150 ซม. แล้วเอาดินมาพูนเป็นเนินรอบๆ คล้ายรูปโดนัทนั่นเอง  ภาพข้างล่างเป็นตัวอย่างของขนาดหลุม แต่คงไม่ถึงกับว่าต้องใช้ไม้บรรทัดมาวัดให้ได้ขนาดเท่านี้จริงๆ หรอก


หลัก การคือเราไม่อยากให้น้ำที่มากเกินไปตอนฝนตกไหลเป็นน้ำ run off ไปหมด  เราอยากจะเก็บน้ำเอาไว้ในหลุม  หลักการคล้ายๆ กับ swale แต่เรากำลังแปลงรูปแบบจากเป็นร่องแนวยาวมาเป็นรูปวงกลม  ในพื้นที่ที่ลาดเอียงเราก็จะปรับโดยการเอาดินมาพูนทางด้านที่ต่ำกว่ามาก หน่อย  ส่วนด้านที่สูงกว่าเราก็อยากจะเปิดรับน้ำที่ไหลมาจากด้านบน


ใน กรณีที่เราจะดักน้ำที่ไหลมาจากที่อื่น เช่น การนำน้ำทิ้งจากครัวเรือนมาลงในหลุม เราก็อาจจะขุดร่องพูนดินเพิ่มเติมเพื่อบังคับให้น้ำไหลมาลงในหลุม  ดังนั้นรูปแบบของหลุมจึงสามารถปรับเปลี่ยนได้


3. ปลูกต้นกล้วย หรือต้นมะละกอบนเนินรอบๆ หลุม  ในการปลูกเราอาจจะเลือกปลูกพืชหลายชนิดผสมกัน  โดยด้านในหลุมซึ่งจะชื้นกว่าอาจจะเป็นพืชที่ชอบความชื้นมาก  ทนน้ำท่วมชั่วคราวได้ เช่น เผือก  บนเนินจะเป็นกล้วยหรือมะละกอ  และอาจจะแซมด้วยตะไคร้ และด้านนอกของเนินอาจจะปลูกมันเทศเป็นพืชคลุมดินอีกที


4. ตรงกลางหลุมให้ใส่สารอินทรีย์ต่างๆ เช่น เศษใบไม้ลงไปตรงกลางเยอะๆ
5. รดน้ำลงในหลุมเยอะๆ  ในวันแรกๆ  จากนั้นก็หมั่นหาเศษวัสดุอินทรีย์ต่างๆ มาทิ้งลงในหลุมเพิ่มตามที่สะดวก

เราจะเห็นว่า banana circle อาจจะทำหน้าที่หลายฟังก์ชันดังนี้
- เป็นการดักน้ำไม่ให้ไหลเป็น run off คล้ายๆ กับการเปลี่ยน swale จากเส้นตรงมาเป็นรูปวงกลม
- สามารถใช้ดักน้ำทิ้งจากครัวเรือน
- เพิ่มระยะเวลาของน้ำให้ซึมลงดิน
- หลุมตรงกลางเป็นเสมือนกับการหลุมหมักปุ๋ย
- สารอินทรีย์ในหลุมที่ย่อยสลายแล้วจะเป็นเสมือนฟองน้ำดูดซับความชื้นเอาไว้ให้พืชรอบๆ หลุม  พร้อมทั้งเป็นปุ๋ยให้ต้นไม้นั้นๆ
- เนินดินรอบๆ ทำให้ปุ๋ยที่เราใส่ให้ต้นไม้ไม่ไหลไปกับน้ำเวลาฝนตก
- หลุมตรงกลางเป็นที่ทิ้งขยะอินทรีย์เวลาเราตัดต้นกล้วยหลังการเก็บเกี่ยวก็ไม่ต้องขนไปไกล  สามารถตัดแล้วทิ้งลงในหลุมได้เลย
- ใบกล้วย / มะละกอ ที่โตรอบๆ หลุมจะช่วยบังแดด  ลดการระเหยของน้ำในหลุม
- ใบกล้วย / มะละกอ ที่โตรอบๆ หลุมจะฟอร์มตัวคล้ายกรวย  เวลาฝนตกน้ำฝนจะไหลตามใบมาลงในหลุม  ทำนองเดียวกันน้ำค้างที่ไปเกาะตามใบกล้วยก็จะหยดลงหลุมเช่นกัน


แต่ผมเคยได้ยินปู่บิลเล่าให้ฟังว่า  บางทีเทคนิคการปลูกแบบนี้ก็จะมีปัญหารากเน่ากับมะละกอในบางพื้นที่  ไม่เหมือนกับกล้วยที่จะมีปัญหาน้อยกว่าครับ  ส่วนหากจะไปใช้กับมะพร้าวก็ต้องมีขนาดวงกลมที่ใหญ่มากกว่านี้อีกเยอะครับ  ภาพด้านล่างเป็นงานของเพอร์มาคัลเชอร์ที่ทำ papaya circle ในประเทศ Maldives ครับ



ติดตามข้อมูลเพิ่มเติมที่ http://www.kasetporpeang.com/forums/index.php?topic=79810.0